Skandynawski styl, ceniony za swoją prostotę, znany jest na całym świecie za sprawą otoczonej swoistym kultem szwedzkiej sieci sklepów. Wyraźnie zaznaczyć jednak należy, że sieć owa jest jedynie propagatorką idei, natomiast nie jej twórczynią.
Narodziny stylu skandynawskiego
W 1952 roku pewna firma farmaceutyczna, która postanowiła zakupić nowe meble do swojej stołówki, zamówiła je u projektanta wnętrz, Arne Jacobsena. Arne zaprojektował krzesło Ant, będące kwintesencją skandynawskiego wzornictwa. Ergonomiczne, proste, lekkie i łatwe w składowaniu a na dodatek wykonane z naturalnego surowca i ponadczasowe. Krzesło Jacobsena zapoczątkowało styl skandynawski o dokładnie takich samych cechach.
Północ potrzebuje światła
Warunki klimatyczne panujące na północy Europy, które charakteryzują się długimi i ciemnymi nocami przez większość pór roku oraz nocami polarnymi odczuwalnymi nie tylko w pobliżu bieguna ale nawet na południu Szwecji sprawiają, że skandynawskie mieszkania potrzebują lepszego doświetlenia niż te w słonecznych Włoszech czy Hiszpanii. Dlatego Skandynawowie duży nacisk w aranżacji wnętrz kładą na lampy, które oprócz ich niewątpliwej urody, odznaczają się świetną funkcjonalnością. Weźmy choćby stojące lampy podłogowe z dodatkowym kloszem kierunkowym przeznaczonym do czytania na kanapie lub fotelu, czy kinkiety do sypialni o tym samym przeznaczeniu albo niewielkie lampki stołowe, stawiane dosłownie wszędzie – na szafkach, stolikach, regałach i okiennych parapetach. Lampy w Skandynawii cieszą oko swoim jasnym urokiem a przede wszystkim – doświetlają pomieszczenia mieszkalne. Jak scharakteryzować jednak oświetlenie skandynawskie i wyznaczyć dla tego stylu wspólny mianownik? Lampy skandynawskie różnią się między sobą zastosowaniem, wielkością, kolorystyką oraz surowcami użytymi do ich wyprodukowania. Mają jednak wiele cech wspólnych.
Oszczędność form oraz barw
Skandynawskie lampy produkowane są najczęściej z materiałów naturalnych takich jak drewno (przeważnie z recyclingu), płótno czy lniane tkaniny oraz industrialna stal. Zastosowana kolorystyka jest oszczędna i naturalna – dominują barwy drewna, ecru, szarość i czerń oraz biel, przełamywane od czasu do czasu tradycyjnymi skandynawskimi wielokolorowymi wzorami. Forma – prosta i funkcjonalna. Bryły geometryczne (walce, prostopadłościany, stożki i kule) współistnieją z kloszami retro, wziętymi jakby wprost z wczesnego okresu zimnej wojny.
Podłogowe lampy stojące
Stojące lampy podłogowe, prawie nieobecne w krajach Europy południowej są charakterystyczne dla stylu skandynawskiego. Ustawia się je nie tylko przy sofach i fotelach, gdzie doświetlają przestrzeń dla komfortu czytania, ale również luźno w pokojach, w pewnym oddaleniu od mebli i na korytarzach w celu wspomożenia oświetlenia górnego i dostarczenia do wnętrz większej ilości cenionego w Skandynawii światła.
Lampy stołowe i biurkowe
Klasyczna lampka biurkowa kojarzy się przede wszystkim z kloszem (niekoniecznie szklanym, raczej metalowym) otwartym z jednej strony i kierunkującym strumień światła na blat stołu czy biurka. Taka forma oświetlenia, używana do pracy przy biurku od wielu lat, została uznana za najwygodniejszą i sprzyjającą ludzkiemu wzrokowi. Skandynawskie
lampy biurkowe są solidne i duże oraz regulowane. Mniejsze i bardziej różnorodne lampki meblowe (stołowe) stawia się na stolikach kawowych lub nocnych, regałach, półkach i szafach. Charakterystyczne dla krajów skandynawskich są małe lampki ustawiane na parapetach okien. Włącza się je każdego wieczoru, nie tylko okazjonalnie. Obecnie tradycja ta przyjęła się z powodzeniem w innych częściach świata, ale pamiętać należy, że wywodzi się właśnie ze Skandynawii.
Wspomniane już wyżej lampy stołowe, tym razem do zastosowania, zgodnie z nazwą, na stole służącym do spożywania posiłków, przyjmują różne formy. Zawsze jednak lampki pozostają proste i niewymyślne, na przykład w kształcie prostej pionowej podstawy zakończonej źródłem światła, które rozprasza je równomiernie we wszystkich kierunkach albo w formie nowoczesnych lichtarzy o geometrycznej konstrukcji.
Wiszące żyrandole i kinkiety
Mimo że Skandynawowie szczególnie upodobali sobie opisane wyżej podłogowe lampy stojące oraz meblowe i biurkowe niewielkie lampki, używają oczywiście również oświetlenia sufitowego i kinkietów. Te ostatnie są raczej rzadkością montowane bez korelacji z konkretną funkcją (np. podświetleniem obrazu czy oświetleniem blatu przeznaczonego do pracy). Chętnie natomiast stosują lampy sufitowe. To właśnie skandynawscy designerzy wprowadzili ultraekonomiczną papierową kulę na metalowy stelażu, która będąc jedną z najtańszych lamp, stała się poniekąd ikoną stylu, swoistym symbolem wzornictwa dostępnego dla wszystkich niezależnie od zasobności portfela. Oczywiście również ze Skandynawii wywodzą się duże klosze industrialne o kształcie połowy kuli wykonane z metalu najczęściej w srebrnym, matowym kolorze. Innym, charakterystycznym wzorem są kute żelazne (albo metalowe w tańszej i lżejszej wersji) żyrandole na pięć żarówek w kształcie płomienia świecy stylizowane na średniowieczne oświetlenie stosowane w zamkach.
Oświetlenie zewnętrzne
Poza lampami ogrodowymi w formie latarni i latarenek, podobnymi w klimacie lampkami oświetlającymi skandynawskie ganki w chłodne, ale jakże radosne letnie wieczory i noce, mieszkańcy północnej Europy zwykli swoje stojące zimą w pomieszczeniach lampki stołowe przenosić na tarasy, balkony oraz do ogrodów, uzupełniając rozpraszające mrok oświetlenie lampionami wieszanymi na gałęziach drzew czy pod belkami dachów. Kiedyś były to przede wszystkim lampiony, do których wkładało się świece, dziś coraz częściej zasilane baterią ledowe lampki.
Światło zajmuje ważne miejsce w skandynawskim wzornictwie oraz architekturze wnętrz, stąd tak wielka różnorodność lamp, lampek i lampionów. Wszystkie one jednak są w pewien sposób do siebie podobne z racji swojej prostoty – pozbawione elementów zdobniczych tak charakterystycznych dla południa Europy, o geometrycznych kształtach, funkcjonalne i przesycone surowością północnego klimatu.
